27 Mart 2012 Salı

Başlarken

Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) sahip olduğu 45 km2 lik korunaklı arazisi ile Ankara’nın el değmemiş en önemli doğal alanlarından biridir. Geniş ormanlıkların, bozkırların, kayalık alanların ve sulakalanların bulunduğu arazi 33 milyonun üzerinde ağaca, 500 türün üzerinde kır çiçeğine, 23 tür memeliye, 9 sürüngen , 126 kelebek türüne ve de 227 kuş türüne ev sahipliği yapmaktadır.

Kuşlar, ODTÜ’nün en çok bilinen canlılarıdır. ODTÜ Kuş Gözlem Topluluğu (OKGT) üyelerinin gerçekleştirdiği 20 yılı aşkın kuş gözlem çalışmaları ve 2001-2002 yıllarında Özge Keşaplı Can tarafından gerçekleştirilen kuş halkalama çalışmaları sonucu ODTÜ’de 227 kuş türü tespit edilmiştir. 460 kuş türünün görüldüğü Türkiye’de bu sayı ODTÜ’nün kuşlar açısından ne kadarönemli bir alan olduğunu ortaya koymakta ve onu Türkiye’nin en çok kuş türü tespit edilen üniversite kampüsü yapmaktadır.

ODTÜ Kuş Halkalama İstasyonu

ODTÜ’nün kuşlarının ve onların göç stratejilerinin bilimsel yöntemlerle araştırılması çalışmaları 2001 ilkbaharında kuş halkalama uzmanı biyolog Özge Keşaplı Can ve akademik danışman Doç. Dr. Can Bilgin tarafından başlatılan pilot kuş halkalama çalışmalarına dayanmaktadır. Bu çalışma 2001 sonbahar ve 2002 ilkbahar, sonbahar dönemleri boyunca sürdürülmüştür. Türkiye’deki ötücü kuş göçünün sistematik bir şekilde ilk kez belgelendiği bu çalışmalar boyunca 60 türden 1.832 kuş halkalanmıştır.

Halkalama çalışmaları sonucu, göç sırasında ODTÜ arazisini kullanan biçok ötücü kuşun morfometrik ve fizyolojik özellikleri, göç takvimleri ve göç stratejileriyle ilgili ilk bilimsel veriler elde edilmiştir. Bu veriler ve elde edilen sonuçlar, elverişsiz yaşam alanlarıyla çevrili küçük ağaçlıkların bilebirçok tür için çok önemli konaklama alanları olduğunu ortaya koymuştur.

ODTÜ arazisinde gerçekleştiririlen ikinci araştırma çalışması 2003-2005 yılları arasında uzman biyolog İlker Özbahar tarafından bülbül populasyonunun üreme biyolojisi, populasyon büyüklüğü ve uzamsal dağılımı araştırılmıştır.

Çalışma sonucunda, ODTÜ Yalıncak’taki bülbül populasyonunun taksonomik olarak africana alttürüne ait olduğu bulunmuştur. Bu çalışma da küçük fakat verimli biyotopların ötücüler için önemli üreme alanı olarak önemini ortaya çıkarmıştır. Ayrıca üreme ve hayatta kalma başarısı yüksek olan bülbüllerin daha sonraki nesillere daha büyük oranda katkı yapabileceklerini göstermiştir.

Yeni dönem (2012-2013)

ODTÜ’deki kuş halkalama ve kuş göçü araştırma çalışmaları yaklaşık 10 yıllık bir aradan sonra yeniden başlıyor. ODTÜ Biyoçeşitlilik ve Koruma Laboratuvarı tarafından 2012 ve 2013 göç dönemleri boyunca sürmesi planlanan çalışmalarda daha önceki çalışmalarda elde edilen çıktıların yeniden test edilmesi ve özellikle de farklı dalgalar halinde gelen populasyonların göç dinamiklerinin, stratejilerinin ve coğrafi kökenlerinin anlaşılması hedeflenmektedir. Ayrıca bu çalışma ötücü kuşların Türkiye üzerindeki göç sistemlerinin anlaşılmasının önündeki bilgi eksikliğinin giderilmesine büyük katkı sağlayacak ve hevesli kuş araştırmacı adayları ve her yaştan kuş meraklıları için uygun bir eğitim olanağı sağlayacaktır.

Bu blog yardımıyla, ODTÜ Kuş Halkalama İstasyonu'ndaki tüm gelişmeleri sıcağı sıcağına sizlerle paylaşmaktan ve kanatlı dostlarımızın o inanılmaz göç maceralarına ve bizlerin arazideki heyecan dolu anlarımıza sizleri de ortak etmekten mutluluk duyacağız.

Desteklerinizin ve yorumlarınızın bizlerin motivasyonu ve de ülkemizdeki kuş araştırmalarının geleceği ve kuşların korunması yolunda hatırısayılır değeri olduğunu bir kez vurgulamak isteriz.

Bol kuşlu günler,

Sevgiler,

Soner

Kaynakça:

- Karaçetin, E., H.J. Welch, A. Turak, Ö. Balkız ve G. Welch. 2011. Türkiye’deki Kelebeklerin Koruma Stratejisi. Ankara: Doğa Koruma Merkezi.

- Keşaplı , Ö., 2004, A Study of Passerine Migration at METU (Ankara, Central Turkey), Based on Mis-Netting Method

- ODTÜ'nün Doğası http://www.odtunundogasi.org/

- Oruç, S., 2009, ODTÜ’nün Kuşları 1995-2008, ODTÜ Kuş Gözlem Topluluğu, Ankara

- Özbahar, İ., 2005, Breeding Biology, Population Size and Spatial Distribution of Common Nightingale (Luscinia megarhynchos Brehm, 1831) Population at Yalıncak (Ankara)

- Zeydanlı, U., 1995, ODTÜ Doğa Rezervi, ODTÜ Doğa Topluluğu, Ankara